Choroba ta polega na przedwczesnym zużyciu i zwyrodnieniu tkanek tworzących staw. Dotyka najczęściej ludzi w starszym wieku, ale może zacząć rozwijać się u ludzi młodych. Chrząstka szklista, pokrywająca powierzchnie stawowe nie potrafi się w pełni zregenerować. W miejscu jej uszkodzenia powstaje chrząstka włóknista o gorszych własnościach biomechanicznych. Obciążenia przenoszone są przez podchrzęstną warstwę kostną, ulegającą pogrubieniu. Zmiany te są powolne, ale postępują.

Zmiany zwyrodnieniowe mogą być:

• pierwotne – bez ustalonej przyczyny
• wtórne – wskutek urazów, zmian wrodzonych, zapalnych, zaburzeń hormonalnych, metabolicznych, niektórych chorób ośrodkowego układu nerwowego, nowotwory w stawie.

 

Zwyrodnienie kręgosłupa niszczy krążki międzykręgowe i powoduje ich przesuwania, powodując w efekcie przemieszczanie trzonów kręgowych. Pierwsze zmiany zwyrodnieniowe krążków międzykręgowych rozpoczynają się już około 20 roku życia. Wywołane są procesem utraty wody przez krążek międzykręgowy w wyniku, którego traci on swoją elastyczność. Zwyrodnienie krążków przenoszących główne obciążenia kręgosłupa powoduje nadmierne obciążenie stawów międzykręgowych i dlatego ulegają one uszkodzeniu.

 

Przyczyny

• nadmierne obciążenie kręgosłupa (szczególnie w skrzywieniach kręgosłupa),
• dźwiganie ciężarów,
• otyłość,
• nieprawidłowe ustawienie miednicy powodujące skrzywienie kręgosłupa,
• siedzący tryb życia,
• zmiany po urazach kręgosłupa,
• wady wrodzone,
• narażenie na wstrząsy i wibracje,
• zaburzenia odżywcze i hormonalne.

 

Objawy

• bóle miejscowe nasilające się początkowo po wysiłku, a następnie przy każdym ruchu i w spoczynku,
• wzmożone napięcie mięśni przykręgowych,
• ograniczenie ruchomości kręgosłupa,
• bóle spowodowane uciskiem na korzenie nerwowe (Jeśli ucisk lokalizuje się w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, wywołuje przewlekłe bóle lub rwę kulszową – promieniujący do nogi nagły, silny ból, z towarzyszącymi często zaburzeniami innego rodzaju, np. w oddawaniu moczu. Jeśli proces dotyczy odcinka szyjnego – dochodzi do ucisku na naczynia krwionośne, co może wywołać zawroty głowy, zaburzenia świadomości, przewlekłe bóle barku, a przepuklina krążka wywołuje ucisk na nerwy, objawiający się bólami promieniującymi do ręki.)
• zaniki mięśniowe.

 

Leczenie

W procesie zwyrodnieniowym można jedynie zmniejszyć szybkość niszczenia stawu. Duże znaczenie ma odpowiednia profilaktyka. Należy przywrócić prawidłowy stan anatomiczny i czynnościowy stawu oraz leczyć nieprawidłowości spowodowane przyczynami wrodzonymi, rozwojowymi, urazowymi. Wskazany jest racjonalny tryb życia, leczenie chorób zaburzających metabolizm tkanki kostnej. W nielicznych przypadkach stosuje się leczenie przyczynowe, np. zmniejszenie wagi ciała, zmiana wykonywanej pracy. Leczenie objawowe polega na rehabilitacji (ćwiczenia ogólnie usprawniające mają na celu utrzymanie dobrej sprawności mięśni i stawów), terapii manualnej , fizykoterapii, farmakologii (leki przeciwzapalne i przeciwbólowe, leki działające ochronnie na chrząstkę stawową).